Ik verwacht dat de meeste mensen deze vraag met ja zouden willen beantwoorden. De praktijk is verrassend anders. Ik las het boek geven en nemen van Adam Grant en vertel daar graag wat over.

Gevers, nemers en uitruilers

Adam stelt dat er eigenlijk drie groepen mensen zijn. De gevers: zij geven aan anderen zonder daar iets voor terug te verwachten. Ik denk dan aan die mensen die, als je met pech langs de weg staat, stoppen, je helpen en weer doorrijden. De tweede groep zijn de nemers. Mensen die er op uit zijn er zelf beter van te worden. Ooit vertelde een kennis trots dat hij bij een bouwmarkt een vuurwerkpakket van 50 euro had opgehaald, maar dat de man die hem had geholpen vergeten was het bewijsje van de bestelling in te nemen. Vervolgens was deze kennis doodleuk opnieuw naar de bouwmarkt gegaan om met datzelfde bewijsje een tweede pakket op te halen. De laatste groep zijn de uitruilers. Zij geven ook, maar altijd in de verwachting daar iets voor in de plaats terug te krijgen. Voor wat hoort wat.

Gevers zijn losers

Soms kom je gevers tegen die altijd klaarstaan voor een ander, niets is te veel. Bij veel mensen ontstaat daarbij het idee dat het losers zijn, watjes. Stank voor dank. Adam Grant schrijft hier ook over. Het interessante is dat hij wel een tweedeling maakt bij die gevers. De gevers die zichzelf wegcijferen belanden vaak in verdrietige situaties: het gevoel dat ze aan het modderen zijn, veel energie verliezen of bijvoorbeeld in burn-outs belanden.

Energieke gevers

Er zijn ook gevers die strikt hun grenzen bewaken en bewust omgaan met uitruilers en nemers. Deze mensen zijn absoluut geen losers, maken mooie carrières en/of zijn erg invloedrijk in het mooier maken van een stukje van de wereld. Een kenmerk van deze gevers is dat als ze geven dat vaak doen als het iets plezierigs en zinvols is en dat het hun dan weer extra energie geeft (N. Weinstein en R. Ryan).

Leidinggevende gevers

Interessant is ook hoe dit in leiderschap een rol speelt. Heeft een proactief team, of zoals je wilt een zelforganiserend team, een leider die gebruik maakt van krachteloze communicatie (kenmerkend voor gevers), dan werkt die combinatie de groei van het team in de hand. Gevende leiders zijn niet bezig met het beschermen van hun ego of zekerder over te komen. Dat geeft soms het beeld van iemand die niet zeker overkomt. Schijn bedriegt.

Uitruilers

In de zorg en in het onderwijs zou je veel gevers verwachten. Oppervlakkig gezien klopt dat. Als je wat meer inzoomt zie je dat er ook veel uitruilers zijn. Zij doen iets waarvoor ze verwachten iets terug te krijgen. ‘Ik doe iets voor een client, hij/zij zou op zijn minst dankbaar moeten zijn’.

Kun je gever worden?

Gewoon maar eens beginnen? Zicht krijgen op je eigen behoeftes, zodat je goed voor jezelf kunt zorgen en weet wat je plezier geeft om te geven? Advies aan anderen vragen om oprecht van de ander te leren?

Bronnen:

• Grant, A, Geven en nemen ( vertaling uit het Engels: Give and take), 2022, uitgeverij Lev (Bruna), Amsterdam .
• Weinstein, N., & Ryan, R. M. (2010). When helping helps: Autonomous motivation for prosocial behavior and its influence on well-being for the helper and recipient. Journal of Personality and Social Psychology, 98(2), 222–244. https://doi.org/10.1037/a0016984