Me myself and I

Hoe kun je jouw ‘aandachtsspier’ trainen? In mijn vorige blog schreef ik over het niet aansluiten op elkaar in de communicatie. Er lijkt een beperkte interesse in de ander. In het meest gunstige geval zijn we aan het pingpongen. Jij slaat een ‘tekstballetje’ en dan sla ik er een en we raken elkaar niet. Een beetje zoals je het in verzorgingshuizen wel eens tegenkomt. Iemand zegt iets, iemand anders haakt op een woord en maakt er weer een nieuwe zin van. Zo kom je de dag weer door.

Lastiger wordt het als de ander er met jouw verhaal van door gaat en het beter weet of erger/extremer heeft meegemaakt. Je verhaal is gekaapt en er is geen aandacht voor wat je met je verhaal (mogelijk onbewust) wilde uitdrukken.

Wat houdt ons tegen?

Een mens is een sociaal wezen. Gruwelijke experimenten hebben aangetoond dat mensen die leven in isolement vroegtijdig dood gaan. We hebben die interactie met andere mensen broodnodig. Hoe komt het dan dat we er een potje van maken? In haar boek Socrates op sneakers vertelt Elke Wiss over een onderzoek vanuit de universiteit van Harvard. Uit dat onderzoek blijkt dat er in onze hersenen dopamine wordt aangemaakt als we het over ons zelf hebben! We worden beloond in ‘asociaal’ gedrag!

En nu?

Elke stelt, naar mijn idee terecht, dat het echt naar elkaar luisteren en het stellen van goeie vragen belangrijk is in het samenleven, samenwerken en begeleiden. Ze maakt zelfs de stap naar de politiek en de wereldvrede.

Twee onderdelen zijn belangrijk: ruimte in je hoofd om een stap op de plaats te kunnen maken, om goed te kunnen luisteren. En daarnaast oefenen in het stellen van goede vragen.

Ruimte in je hoofd

Was aandacht al een kwetsbare eigenschap van het mensdom, schokkend is in dat opzicht het artikel Aanval op de aandacht van Hans Schnitzler. In dit artikel schrijft hij over de aanval op onze aandacht door de aandacht of sociale interactie via onze smartphone. En ja hoor, weer komt het nucleus accumbens (het beloningscentrum in de hersenen waar dopamine wordt aangemaakt), wat door deze externe aandacht geprikkeld wordt, om de hoek kijken.

Dat betekent dat we, als we willen dat onze aandachtspier sterker wordt, we hier van bewust moeten zijn. Dat we aan de ene kant mild naar ons zelf mogen kijken. Immers we tarten de natuur door het anders te gaan doen, met vallen en opstaan. Aan de andere kant zullen we net als elke andere spier dit moeten trainen en de voorwaarden voor optimaal gebruik van deze ‘spier’ moeten creëren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan bewust gebruik van de smartphone. Allen aan als je hem nodig hebt, te vinden op een plek wat verder van je vandaan. Voor het trainen begint het met de oprechte aandacht voor de ander.

Bronnen:

Schnitzler, Hans, Aanval op de aandacht, 18-6-2022,Trouw, bijlage Tijdgeest, Amsterdam.

Wiss, Elke, Socrates op sneakers, 2020, Ambos|Anthos uitgevers, Amsterdam.